Sinds de inwerkingtreding van de tweede fase van het Bouwbesluit op 1 januari 2003, zijn rookmelders verplicht gesteld voor nieuw te bouwen woningen. Het gevolg hiervan is dat in een vluchtroute één of meerdere optische rookmelders moeten worden aangebracht. Deze dienen rechtstreeks te zijn aangesloten op de elektriciteitsinstallatie van de woning. Het gebruik van ioniserende rookmelders is niet toegestaan.
De verplichting om een rookmelder in huis te hebben, geldt voorlopig alleen voor nieuw te bouwen woningen. Voor de bestaande bouw is dit vooralsnog niet het geval.
De kwaliteitseisen en projecteringsrichtlijnen voor rookmelders in de privésfeer, zijn geregeld in NEN 2555; Brandveiligheid voor gebouwen, onafhankelijke rookmelders voor woningen.
Het Bouwbesluit geeft ook eisen aan rookmelders in kamergewijze verhuur.
Bij kinderdagopvang en bij logies dienen, volgens het Bouwbesluit, rookmelders te worden toegepast indien er geen eis voor een brandmeldinstallatie is.