Bij brand gedraagt staal zich echter minder goed. Door de hogere temperatuur verliest staal snel haar sterkte, zet uit, geleidt de warmte en warmt op. Bij temperatuursverhoging wordt de treksterkte van staal groter, bij ongeveer 300 °C is deze treksterkte het grootst. Bij een verdere verhoging van de temperatuur, neemt de treksterkte snel af. Bij 500 °C bedraagt ze nog maar de helft en bij 625 °C nog maar 1/5 van de treksterkte van de normale temperatuur.
De kritische temperatuur van staal is de temperatuur waarbij, onder de belasting van de constructie, de zogenaamde vloeigrens wordt bereikt. Bij het overschrijden van de vloeigrens treden er blijvende veranderingen op. De stalen constructie zal dan doorbuigen en bezwijken. Afhankelijk van de belasting houdt men voor staal de volgende kritische temperaturen aan; 450 °C voor zwaar belaste constructies (kolommen) en maximaal 600 °C voor licht belaste constructies (dakliggers).
Het moment waarop de kritische temperatuur van staal wordt overschreden, hangt af van de opwarming van het staalprofiel. Bij een zwaar profiel duurt het langer voordat het materiaal geheel is opgewarmd (en dus de kritische staaltemperatuur wordt bereikt) dan bij een slank profiel.
Staal dat in gebouwen wordt toegepast zal in het algemeen moeten worden beschermd tegen de werking van hoge temperatuur. Deze bescherming wordt onder andere verkregen door:
- ‘Overdimensionering’ van de staalconstructie
- Inmetselen of instorten van het staal in beton
- Beplaten met brandwerend (isolerend) plaatmateriaal
- Bepleisteren met cementmortel op steengaas
- Bespuiten met een isolatielaag
- Behandelen met een verf die bij verhitting een beschermende schuimlaag vormt
In hoeverre de brandwerendheid van staal door de bovengenoemde vormen van bescherming wordt verhoogd, hangt onder andere af van de zorgvuldigheid van de uitvoering en de staat van onderhoud van de bescherming.
Beoordelen of stalen bouwconstructies voldoen aan de gestelde prestatie -eisen met betrekking tot de brandveiligheid, is specialistisch werk. Bij twijfel is het daarom noodzakelijk om een deskundig en onafhankelijk advies te vragen van bijvoorbeeld een constructeur. Daar naast zijn er diverse brochures op de markt van fabrikant en van brandwerende plaat materialen. In de brochures zijn tabellen te vinden met de gegevens over de brandwerendheid van diverse st alen constructieonderdelen die voorzien zijn van brandwerende beplating .