Brandveiligheid is meer dan techniek alleen. In noodsituaties bepaalt menselijk handelen het verschil tussen controle en chaos. Toch wordt de organisatorische component van brandveiligheid vaak onderschat of onvoldoende geïntegreerd in het bredere veiligheidsbeleid van gebouwen.
Zorginstellingen, vastgoedbeheerders en gebouweigenaren dragen de gezamenlijke verantwoordelijkheid om ontruiming niet alleen te plannen, maar ook realistisch te oefenen en structureel te borgen.
Wat is organisatorische brandveiligheid?
Organisatorische brandveiligheid omvat de afspraken, taken, oefeningen en gedragingen die leiden tot een adequaat optreden tijdens een incident of een calamiteit. Denk aan:
- Een actueel en verspreid ontruimingsplan;
- Reguliere oefeningen, ook met realistische scenario’s (zoals ontruiming van bedlegerige cliënten of ontruiming tijdens nachtdiensten);
- Duidelijke rolverdelingen en communicatielijnen;
- Een functionerende BHV- en ontruimingsorganisatie met voldoende en getrainde hulpverleners.
Sectorfocus: bijzondere aandacht voor de zorg en complexe omgevingen
In cure-instellingen, zoals ziekenhuizen of revalidatiecentra, is het ontruimen van cliënten met beperkte mobiliteit of bewustzijn bijzonder uitdagend. Dit vraagt om:
- Oefeningen met hulpmiddelen (evacuatiematrassen, glijdoeken);
- Scenario’s die aansluiten op nachtbemensing;
- Afstemming met de techniek (bv. liften, brandmeldinstallaties).
Ook in gebouwen met meerdere gebruikers of flexhuurders (bijv. in commercieel vastgoed) is gezamenlijke afstemming essentieel. Het ontruimingsplan moet alle gebruikers meenemen — inclusief bezoekers en tijdelijke krachten.
De koppeling met techniek en bouwkundige randvoorwaarden
Een effectieve ontruiming is alleen mogelijk als techniek en organisatie op elkaar zijn afgestemd:
- Worden de vluchtdeuren bij een gesloten afdeling automatisch ontgrendeld bij een brandmelding en weet de BHV-organisatie dat dit gebeurt?
- Zijn vluchtroutes ook bruikbaar bij rookontwikkeling binnen een (beschermd sub-) brandcompartiment?
- Zijn de brandmeld- en ontruimingsalarminstallatie afgestemd op de gebruiksfunctie(s) en de kenmerken van de aanwezige personen?
Obex ziet in de praktijk dat deze afstemming vaak ontbreekt. Dit leidt tot onnodige risico’s, zelfs in gebouwen die op papier volledig aan de norm voldoen.
BHV: de menselijke schakel in het systeem
Bedrijfshulpverleners zijn cruciaal in: de eerste fase van een calamiteit. Zij moeten niet alleen weten wat te doen, maar ook het vertrouwen en de middelen hebben om op te treden. Dat vraagt om:
- Regelmatige, realistische trainingen;
- Oefenscenario’s die aansluiten op de specifieke gebouwkenmerken;
- Evaluatie van elke oefening met concrete verbeteracties.
Voor gebouweigenaren betekent dit ook: faciliteren, maar vooral controleren. Zijn de BHV-afspraken van huurders toetsbaar? Wordt er geoefend?
Conclusie: investeer in mens én systeem
Brandveiligheid vraagt om integratie van techniek, bouwkundige randvoorwaarden én menselijk handelen. Gebouweigenaren en gebruikers moeten deze drie assen structureel verbinden.
Obex adviseert organisaties om:
- Minimaal jaarlijks te oefenen, met scenario’s op maat;
- De oefeningen integraal evalueren met aandacht voor de samenhang tussen de bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen;
- Een eenduidig BHV-beleid voeren voor alle locaties in eigendom/gebruik zodat de uitgangspunten ten aanzien van de BHV- en ontruimingsorganisatie voor iedereen binnen de organisatie duidelijk zijn.
Zo wordt brandveiligheid niet een papieren verplichting, maar een praktische zekerheid.
